مریم عمید، نخستین زن روزنامه نگار ایرانی و پیشگام در فرهنگسازی

یکی از تحریم‌ها منع خرید منسوجات خارجی بود. قرار بر این بود که تمامی مدارس دخترانه اعم از معلمین و دانش‌آموزان همگی از پارچه‌های ایرانی استفاده کنند و هر کس سرپیچی کرد از مدرسه اخراج شود و هیچ مدرسه دیگری او را قبول نکند.

عقاید مریم عمید و مد قاجار

عمید علاوه بر فعالیت‌های شخصی، از اعضای انجمن همت هم بود. این انجمن توسط مدیران مدارس دخترانه به ریاست خانم نورالدجی تأسیس شد و هدف آن مبارزه با خرید اجناس خارجی و منع واردات آن‌ها بود.

مزین‌السلطنه زن روشنفکری بود که فعالیت‌های اجتماعی‌اش، او را به چهره‌ای مبارز در دوره‌ی مشروطه تبدیل کرد. عمید سمنانی در شهریور 1298 در سفری به زادگاهش سمنان بر اثر سکته قلبی درگذشت. او در زمان مرگ 37 سال داشت.

مریم عمید سمنانی ملقب به مزین‌السلطنه در سال 1261 در سمنان به دنیا آمد. او سومین دختر میر سید رضی سمنانی، معروف به رییس‌الاطباء بود. پدرش پزشک شاه ایران ناصرالدین شاه قاجار و اولین نماینده‌ی سمنان و شاهرود در مجلس شورای ملی بود. مریم تحصیلات ابتدایی خود را نزد پدرش گذراند و سپس به فراگیری فرانسه و عکاسی مشغول شد.

این زن فعال، همچنین در سال 1292، نشریه‌ی شکوفه را تاسیس کرد. این نشریه روزنامه‌ای اخلاقی، ادبی بود و مسلک مستقیمش تربیت دوشیزگان و تصفیه‌ی اخلاق زنان بود. بعد از سوادآموزی، مبارزه با خرافات رایج و تقبیح آداب و رسوم و عقاید عقب‌افتاده در میان زنان از دیگر مباحث مهم این نشریه بود. عمید سمنانی از شکوفه برای افشای ظلم و اصلاح افکار ارتجاعی استفاده کرد. 

از عمید، پرتره‌های محدودی به جا مانده است؛ اما طبق تصاویر باقی مانده در کتاب‌ها و مقالات، او با وجود داشتن حجاب، روبنده و چادر قاجاری را بر صورت و سر ندارد؛ اما متن مقالات نشریه‌ی شکوفه دیندار بودن او و متوسل شدنش به دین اسلام برای قانع کردن مخاطب را تایید می‌کنند. طبق این مقالات، مزین السلطنه فردی میانه‌رو بود.

مرگ و میراث مزین‌السلطنه

او در شانزده سالگي با عمادالسلطنه (سالور) از شاهزادگان قاجار ازدواج كرد ولي پس از يك سال به علت عدم توافق اخلاقي مجبور به جدايي و طلاق شد. عمید چند سال پس از جدایی با يكي از اشخاص روشنفكر و دانشمند زمان خود به نام قوام‌الحكماء ازدواج كرد. اين بانوی آگاه حتی هنگامیکه بنا به سنت زمان خود بعنوان یک خانم خانه‌دار می‌بایست تنها به امور خانه خود مشغول باشد، از تحصیل و فراگیری غافل نمانده و در اجتماع نیز به فعالیت مشغول بود. قوام‌الحكماء هميشه در كارهای علمي و فرهنگي مشوق و ياور مزين‌السلطنه بود. بعد از فوت قوام‌الحكماء، مریم تمام وقت خود را صرف امور فرهنگی  و تربیت سه فرزند حاصل دو ازدواجش کرد. 

تحصیل زنان در عصر قاجار

طی سال‌ها، محتوای مقالات این نشریه سیاسی‌تر شد و نقش زنان را در سیاست مطرح کرد. این مقالات زنان را در این راه همپای مردان می‌دانست. مزین‌السلطنه در کنار مقالاتی که برای آموزش زنان داشت پیام‌ها و آموزه‌‌هایی نیز برای مردان داشت و همیشه آن‌ها را در احترام گذاشتن به زنانشان تشویق می‌کرد و زن و مرد را در زندگی همراه و درکنار یکدیگر می‌دید.

جامعه‌ی ایرانی در زمان قاجاریه، عقب‌ماندگی‌های فرهنگی، اجتماعی و سیاسی زیادی داشت. پس از انقلاب مشروطه، به دلیل تشکیل مجلس ملی و تدوین قوانین مدرن‌تر، این شرایط رو به تغییر بود؛ اما همچنان زنان با وجود تلاش زیاد، سهم کمی از اداره‌ی کشور داشتند. آن‌ها حتی در قانون مشروطه، حق رای و فعالیت سیاسی نداشتند.

انتشار این روزنامه تا زمان مرگ مزین‌السلطنه (به مدت شش سال) در تهران ادامه یافت. 

عضویت در انجمن همت

منبع: https://mag.sarak-co.com/%D9%85%D8%B1%DB%8C%D9%85-%D8%B9%D9%85%DB%8C%D8%AF%D8%8C-%D9%86%D8%AE%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%86-%D8%B2%D9%86-%D8%B1%D9%88%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D9%86%DA%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7/

شعار مدرسه‌ی مزينيه تشويق و ترغيب زنان و دختران به درس خواندن بود و در مقابل هر دو نفر شاگرد با شهريه، يك نفر مجاني پذيرفته ميشد. همچنین خانواده‌ها تا پایان دوره‌ی تحصیل حق بیرون آوردن بچه‌ها را از مدرسه نداشتند.

رویای مریم عمید برای آموزش زنان